In 2050 woont meer dan de helft van de wereldbevolking stroomafwaarts van een dam. Als we niets doen, zal het leeuwendeel van die dammen tegen die tijd sterk verouderd zijn, waarschuwen de Verenigde Naties.

De getallen spreken eigenlijk voor zich: van de 58.700 dammen wereldwijd is het grootste deel gebouwd tussen 1930 en 1970, met een verwachte levensduur van 50 tot 100 jaar. Na 50 jaar beginnen dammen vaak al tekenen van veroudering te vertonen. De Verenigde Naties wijst in het rapport op de gevaren van die veroudering: de kans op mankementen wordt groter, de kosten voor onderhoud en reparaties stijgen steeds verder, en de functionaliteit en de effectiviteit van de dammen nemen af. 

Buiten gebruik stellen

Goed geconstrueerde dammen kunnen weliswaar makkelijk meer dan een eeuw in functie blijven, maar waarschijnlijk zullen steeds meer dammen uit gebruik worden genomen, omdat het economisch en praktisch niet meer haalbaar is om ze te blijven gebruiken. In de VS en Europa is dit proces van 'decommissioning' al begonnen. 

{articles "Waarom de dammen in Brazilië maar blijven breken" id="14354" }

Er zijn wereldwijd gezien wel grote verschillen. In de VS is de gemiddelde leeftijd van de dammen bijvoorbeeld 56 jaar, terwijl in Europa de grote dammen gemiddeld meer dan 100 jaar oud zijn. In China, India, Japan en Zuid-Korea, waar 55% van alle grote dammen zijn gesitueerd, is de gemiddelde leeftijd van de dammen nog (net) geen 50 jaar. Al die dammen samen houden zo'n 7.000 tot 8.000 kubieke kilometer water tegen, genoeg om 80% van Canada onder laag water van een meter diep te zetten.

Verergering door klimaatverandering

Mede-auteur van het rapport Vladimir Smakhtin wijst er in een begeleidend persbericht op dat klimaatverandering het probleem kan verergeren. Het toenemende aantal overstromingen - dat bovendien erger is - plus andere extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering kan de capaciteit van de dammen overstijgen. Daarmee moeten landen rekening houden als ze willen bepalen welke dammen ze buiten functie willen stellen, aldus Smakhtin.

Gerelateerd:

{prepr_audio nid="14086518-416e-472c-a0ab-5de0cbbb8bf9" caption="Dammen in de Indus" } 

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

Hoe meer geld je hebt, hoe gelukkiger je bent, blijkt uit een nieuwe studie. Dat staat haaks op de uitkomst van veel andere studies, waaruit blijkt dat geld boven een jaarinkomen van ongeveer 60.000 euro niet echt meer bijdraagt aan nog meer levensgeluk.

Voor de nieuwe studie ondervroeg onderzoeker Matthew Killingsworth 33.000 mensen met behulp van een app. Op willekeurige momenten gedurende de dag moesten ze antwoord geven op de vraag 'Hoe voel je je op dit moment?'. Dat leverde in totaal 1,7 miljoen 'datapunten' op, oftewel antwoorden op die vraag.

Meer geld, meer geluk

Daaruit bleek dat mensen zich vaker goed of uitstekend voelden naarmate ze meer geld verdienden of bezaten. Die gelukstoename werd niet kleiner naarmate iemand rijker was: iemand die 50.000 dollar per jaar verdiende was net zoveel gelukkiger als iemand die 25.000 dollar per jaar verdiende, als iemand die 200.000 dollar per jaar verdiende in plaats van 100.000 dollar. Killingsworth publiceerde zijn studie deze week in PNAS.

{articles "Zweeds onderzoek toont aan: geld maakt wél gelukkig" id="11531" }

Eerdere studies vonden juist vaak dat boven een jaarinkomen van 60.000 euro (75.000 dollar) meer geld nauwelijks nog bijdraagt aan extra levensgeluk. Met andere woorden: er is een groot verschil tussen wel of geen auto hebben, maar of je nu een Tesla hebt of een middenklasser maakt voor je levensgeluk niet zoveel uit.

Zeggenschap over je eigen leven

Killingsworth heeft wel een verklaring voor zijn vondst dat geluk blijft groeien met meer geld: controle. Hoe meer geld iemand heeft, hoe meer controle en zeggenschap over hun leven. Met genoeg geld hoef je je geen zorgen te maken als de economie door corona hapert, ook niet als je inmiddels een half jaar zonder werk zit. 

Een mogelijke verklaring voor het verschil in uitkomst tussen de studies is de manier van onderzoeken. De eerdere studies vroegen de deelnemers om achteraf hun levensgeluk te evalueren. Dat aspect nam Killingsworth ook mee, maar daarnaast vroeg hij vooral ook hoe mensen zich op het moment zelf voelden.

Meer dan geld alleen

Dit alles betekent natuurlijk niet dat geld de enige, of zelfs maar belangrijkste factor voor geluk is. Het hebben van kinderen, een sociaal netwerk, een goede gezondheid en werk dat voldoening of vrijheid biedt spelen allemaal een rol. En hoe je levensgeluk precies wordt beoordeeld, dat hangt ook weer af van de test die je doet:

{articles "Ben je gelukkig? Het is maar net welke test je doet" id="28272" }

Gerelateerd:

{prepr_audio nid="27bf289f-bd3a-437a-9abf-c4710b3fefdb" caption="Maakt geld gelukkig?" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "Maakt microdoseren met psychedelica gelukkig?" id="18072" }

Mensen weten over het algemeen weinig over de overgang. Er wordt amper over gepraat in het alledaagse leven, waardoor vrouwen niet precies weten wat ze kunnen verwachten. Marjolein: "Het is zo'n enorm taboe, dat het daadwerkelijk vergeten wordt." Marjolein de Boer is empirisch filosoof en heeft onderzoek gedaan naar onvruchtbaarheid en borstkanker. Deze zomer gaat ze onderzoek doen naar de overgang. In Focus vertelt ze over het taboe dat er op deze onderwerpen ligt. 

{podcast audio="675359" caption="Waarom het taboe op de overgang doorbroken moet worden" }

Onderzoek

Als postdoc onderzoeker is Marjolein verbonden aan de Universiteit van Tilburg, departement Cultuurwetenschappen. Haar promotieonderzoek richtte zich op vrouwen met borstkanker. Daarna deed zij aan de Universiteit van Oslo onderzoek naar onvruchtbaarheid en behandelingen daarvan.

Momenteel doet ze onderzoek naar het Chronisch Vermoeidheidssyndroom en vanaf komende zomer zal ze met een Veni-beurs onderzoek gaan doen naar vrouwen in de overgang. 

De overgang

In haar onderzoek gaat Marjolein vrouwen in de overgangsfase interviewen, maar ze zal ook bestuderen hoe deze vrouwen worden gerepresenteerd in de populaire media, bijvoorbeeld door Tweets en Youtube-filmpjes te analyseren. Ze gaat kijken hoe vrouwen in de overgang hun eigen identiteit en seksualiteit ervaren.

"Op het moment dat je in de overgang komt, kan het zijn dat je bijvoorbeeld een drogere vagina krijgt, dat heeft repercussies voor de seksualiteit: wat doet dat met iemand? Wat betekent dat voor de relatie met de ander en met zichzelf?"

Omdat er zo'n stigma zit op het onderwerp, is het soms lastig om daar doorheen te breken, vertelt Marjolein. Daarom kan het ook lastig zijn om die vrouwen te interviewen, omdat ze weinig loslaten.

Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat, juist omdat het taboe-onderwerpen zijn, vrouwen er juist wel over willen praten. Dat merkte Marjolein bij haar onderzoeken over borstkanker en onvruchtbaarheid.

{articles "Onwetendheid over de overgang is slecht voor de economie" id="28217" }

Het mannenlichaam is de norm

"Vaak zien we, bijvoorbeeld in de medische wetenschap, maar ook in de wereld om ons heen, dat de norm het mannenlichaam is. Daardoor worden ervaringen van vrouwen niet of weinig gedeeld."

Marjolein vindt het belangrijk om vrouwen een stem te geven, zeker als het gaat om dit soort belangrijke gebeurtenissen in iemands leven.

Onvruchtbaarheid overkomt niet alleen vrouwen, maar vrouwen ondergaan wel vaak de procedure van de behandeling van onvruchtbaarheid. Zij dragen meer lasten als het gaat om behandeling, dan mannen. Marjolein: "Vaak wordt er dan gezegd: je wilt toch een kind? Dan moet je het er maar voor over hebben."

{articles "Weg met taboes rondom je lichaam: 'Ik was altijd bezig met niet doorlekken.’" id="26585" }

De toekomst

"Ik zou heel graag de overgang in zijn complexiteit schetsen. Als we nu over de overgang praten noemen we het vaak ofwel een medisch probleem, ofwel iets wat we moeten vieren en verwelkomen, dat er een nieuwe levensfase ingaat waarbij je jezelf beter kunt ontplooien. Die twee manieren van spreken zijn heel dominant."

Marjolein wil ook de andere kant van de overgang belichten. "Ik kan me voorstellen dat er vrouwen zijn die er niks van merken, of het niet betekenisvol vinden. Ik kan me voorstellen dat ik andere dingen tegenkom dan het medicaliseringsdiscours, of het vieringsdiscours."

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "De overgang is nog altijd een taboe op de werkvloer" id="15797" }

Een algoritme dat bedoeld is voor het analyseren van woorden en zinnen, blijkt ook in staat om mutaties in virussen te voorspellen - inclusief veranderingen in het DNA van het coronavirus. Zulke mutaties kunnen het virus in staat stellen om ons immuunsysteem te slim af te zijn.

Dit opmerkelijke onderzoek is gebaseerd op een bijzonder inzicht: dat de eigenschappen van biologische systemen vergelijkbaar zijn met die van woorden en zinnen. Het DNA van een organisme kun je zien als de grammatica. Mutaties - kleine veranderingen in het DNA - zijn dan vergelijkbaar met een verandering in de betekenis van een zin.

En om de vergelijking door te trekken: bij een mutatie van het coronavirus begrijpt ons immuunsysteem de betekenis soms niet meer. Onze afweer heeft dan nieuwe antilichamen nodig om het weer te snappen.

Voor metafoor tot voorspelling

Dat klinkt misschien als gegoochel met metaforen, maar wel met praktische consequenties: het taal-algoritme wist behoorlijk goed de mutaties te voorspellen waarmee een virus ons immuunsysteem om de tuin kan leiden. De onderzoekers testten dit voor drie virussen: een HIV-virus, een influenza-virus en een coronavirus. Op een schaal van 0.5 (blind gokken) tot 1 (een perfecte voorspelling) scoorde het algoritme 0.69 voor het HIV-virus en zelfs 0.85 voor het coronavirus. Het onderzoek verscheen vandaag in Science.

{articles "Zelfs hackers denken dat deze kunstmatige intelligentie een echt mens is" id="25843" }

Ziekenhuizen en virologen zouden er flink mee geholpen zijn als ze vooraf al zouden weten welke mutaties er in een virus kunnen optreden, vooral als het gaat om mutaties waarmee het afweersysteem het lastig gaat krijgen. De onderzoekers zijn het algoritme daarom nu ook aan het testen met de Britse variant van het coronavirus, en op de varianten uit Zuid-Afrika, Singapore en Maleisie.

Bredere toepassingen

De analyse die het algoritme doet staat bekend als Natural Language Processing (NLP), het analyseren van taal dus. De techniek wordt de laatste jaren ook gebruikt om andere genetische codes en eiwitsequenties op te helderen. Enthousiaste biologen denken dat ze de taal van de biologie hebben ontsluierd, en dat er revolutionaire doorbraken in het verschiet liggen.

Luister ook:

{prepr_audio nid="0d71025b-9f77-41c9-9446-5fd00dbd47a6" caption="Het almachtige algoritme" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap

{articles "Algoritmes zijn op zoek naar jouw ware liefde" id="11187" }

Bouwen we in Nederland onze huizen straks van hout, olifantsgras en lisdodde? Hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid Andy van den Dobbelsteen kunnen we er zelfs voor zorgen dat we in de toekomst meer kans hebben op een Elfstedentocht.

{prepr_video nid="c30c989f-6704-4327-899c-aa4923f24a3f" caption="Hoe ziet het huis van de toekomst eruit?" image=""}

Liever luisteren?

{prepr_audio nid="0fefde73-0b5f-4712-b64f-5bd9179164c7" caption="Hoe ziet het huis van de toekomst eruit?" }

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap  

Dagelijks tussen 17.00 en 18.30 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus 
En wanneer je maar wil in podcast Focus Wetenschap